Ter Elst en de koningin
Alfenman
Historiek van Ter Elst én de connectie met ... koningin
Mathilde.
Welk verband zou er kunnen bestaan tussen koningin Mathilde
en Ter Elst in
Teralfene ? Misschien denkt U spontaan aan het woordje 'hof'
van 'Hof Ter Elst'.
Geen onverdienstelijke poging, maar er blijkt wel wat meer
aan de hand te zijn.
De Alfenman had een gerucht opgevangen en heeft het even wat
verder uitgepluisd
...
De heerlijkheid Ter Elst is in het ancien regime (<1795)
eeuwenlang een kleine
enclave geweest in het noorden van Teralfene, gesitueerd
nabij het hoogste punt
van het dorp. Zo blijkt er in de middeleeuwen tot het eind
van de 14de eeuw een
omwaterd burchtje te hebben gestaan van waaruit ridders, als
leenmannen van de
graaf van Vlaanderen, er de toenmalige grens met Brabant
bewaakten. Ook nadat de
burcht verdwenen was bleef Ter Elst een aparte heerlijkheid
en dus een
afzonderlijk rechtsgebiedje waarvan het foncier (centrale
vroonhoeve met
omringende grond) gedurende de laatste eeuwen van het ancien
regime een
oppervlakte besloeg van minder dan 10 procent van het
grondgebied van Teralfene.
Maar Ter Elst beschikte ook over heel wat leengronden buiten
onze dorpsgrenzen
die verspreid lagen in het Land van Aalst.
Ter Elst was welliswaar een kleine heerlijkheid, maar had
wel enige uitstraling
gezien de strategische ligging op de grens van het
graafschap Vlaanderen.
Allicht stonden er in Teralfene gedurende verschillende
eeuwen slechts 2 stenen
gebouwen: dat was enerzijds de kerk en anderzijds de burcht
(en latere
vroonhoeve) van Ter Elst. Mogelijk heeft dit burchtje nog
dienst gedaan tijdens
de laatste oorlogen tussen Vlaanderen en Brabant in de 14de
eeuw (1333 & 1356).
Op de oudste landkaarten werden de benamingen (Ter) Alpene
en (Ter) Elst wel
eens door elkaar gehaspeld ofwel beiden vermeld.
Toen de oorlogsdreiging en de rivaliteit tussen Vlaanderen
en Brabant definitief
wegsmolten in het begin van de 15de eeuw was er nog maar
weinig reden voor de
edellieden om nog langer zelf ter plekke in deze uithoek te
blijven wonen. De
heren van Ter Elst bleven de titel dragen, maar zochten
leukere oorden op,
vermoedelijk eerst Aalst en daarna Gent. En ze bleven natuurlijk
ook de
opbrengsten (heerlijke rechten) innen van hun bezittingen.
Het Leenhof Ten Stene
te Aalst regelde alles met behulp van een eigen baljuw en
een meier van de
heerlijkheid. Teralfense pachters die door de eeuwen heen
het land (of stukken
ervan) van de heer van Ter Elst in pacht hielden hadden een
enigzins ander
statuut (andere baljuw, heerlijke renten, andere rechtspraak
bij betwistingen of
misdaad) dan wanneer ze dat deden met landgoederen elders in
hun dorp. Maar veel
verschil maakte dat voor hen na de middeleeuwen in de
praktijk wellicht niet
uit.
In elk geval waren de heren en dames van Ter Elst in de 17de
én 18de eeuw
Gentenaars. Door huwelijken binnen de Gentse aristocratie in
de pruikentijd
verschoof het bezit van de heerlijkheid en de titel Ter Elst
van de familie 'de
Mey' naar de familie 'della Faille' om uiteindelijk bij de
familie 'de Kerchove'
terecht te komen. Dat dit voorname families waren blijkt uit
de opvallend hoge
posities die verschillende leden ervan hebben bekleed in de
rechterlijke en
later ook politieke macht (zie stamboom). Het is weinig waarschijnlijk dat deze
nobele (Gentse) dames en heren van Terelst zich zelf
(frequent) ter hoogte van
Teralfene zullen hebben vertoond.
De Gentse edelman Jerôme de Kerchove (°1/10/1743 te Gent-
+1818 te Gent) was de
laatste die zich heer van Ter Elst mocht noemen. Dit
privilege verloor hij
voorgoed tijdens zijn leven toen de Fransen in 1795 in onze
streken een
definitief einde maakten aan het feodaal systeem. Jerôme de Kerchove,
laatste
heer van Ter Elst, was een rechtstreekse voorvader van
koningin Mathilde, zoals
blijkt uit de stamboom van de laatste heren en dames van Ter
Elst en hun
nazaten...
België zal pas opgericht worden 12 jaar na Jerômes
overlijden (1818). Hij heeft
dus in geen geval kunnen vermoeden dat zijn
achterkleindochter Alice Marie de
Kerchove in 1860 zal huwen met Albert d'Udecem d'Acoz en dat
deze twee de
betovergrootouders waren van een toekomstige koningin van
België, namelijk
prinses Mathilde.
Zie stamboom van de heren en dames van Ter Elst ...
bronnen:
- Jaarboek 2009, heemkundige kring Belledaal: Het Landboek
van Teralfene (1650),
Ben Vermoesen. Blz 138
- Teralfene tussen Alfnam en Affligem, 1985. P. Van
Liedekerke, blz 68
- De archieven van de heer (1641-1774), de meiereij
Erembodegem, de schepenbank
van Erembodegem-Teralfene (1364-1797) en van de heerlijkheid
Van der elst
(1595-1787), blz 22-23
-
http://users.skynet.be/koen.hendrickx/udekem/voorvaderen.html , Het Leuvense
geslacht. De voorvaderen van Prinses Mathilde.
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Alice_Marie_de_Kerchove
- Enkele nota’s uit het dagboek van barones Alice-Marie de
Kerchove. DB,
13(2000), 3, 18-27, Cyriel Lootens
-
http://users.telenet.be/JoseVerheecke/vorstenhuis/mathilde/m16.htm , enkele
kwartieren van Mathilde d'Udecom d'Acoz
- Met gezag bekleed. Bibliografieën van negentiende-eeuwse
beleidsmakers.Tony
Valcke e.a. Deel 3,
blz 260
- diverse genealogische websites..